Αφιέρωμα στον David Boadella
ΒΥΘΙΣΗ ΣΕ ΒΑΘΙΑ ΝΕΡΑ
Μια συζήτηση με τον David Boadella για το έργο της ζωής του
Dr Λίλη Αναγνωστοπούλου
Αγαπητέ Ντέιβιντ, φέτος γίνεσαι 90 ετών. Τι ωραία σύμπτωση και τιμή είναι αυτή η πρόσκληση να μας μιλήσεις για το έργο της ζωής σου. Επιτρέψτε μου να ξεκινήσουμε με το σήμερα και να πάμε πίσω στο χρόνο. Τι είναι πιο κοντά στο στην καρδιά σου αυτές τις μέρες;
Μαζί με τη Silvia Boadella, είμαστε πολύ χαρούμενοι με το πώς έχει εξελιχθεί η Βιοσύνθεση τα τελευταία τριάντα πέντε χρόνια – από το 1985. Είμαστε βαθιά συγκινημένοι από την ευγνωμοσύνη που μας δείχνουν οι μαθητές και οι θεραπευόμενοι μας, αλλά και από τους πολλούς εκπαιδευτές μας, όπως εσύ, Λίλη, που έχουν εμπλουτίσει τη Βιοσύνθεση για πολλές δεκαετίες με την δική τους, μοναδική δημιουργικότητα.
Ένα σημαντικό μέρος αυτής της εξέλιξης ήταν, όταν το 1970 ίδρυσα το περιοδικό Energy and Character ως μέσο για τη δημοσίευση άρθρων όχι μόνο σχετικά με την Βιοσύνθεση, αλλά και ολόκληρη την κοινότητα των σωματικών ψυχοθεραπευτών. Ο Peter Freudl δημιούργησε ένα σχετικό αρχείο άρθρων στο διαδίκτυο.
Το παρελθόν έσπειρε τους σπόρους για το παρόν αλλά και για νέες εξελίξεις στο μέλλον. Επί του παρόντος, η Silvia και εγώ ολοκληρώνουμε ένα βιβλίο, χιλίων σελίδων, για τη μέθοδο μας, το οποίο ελπίζουμε να εκδοθεί το 2021.
Σε γνωρίζω για περισσότερα από 35 χρόνια και αυτό που με έκανε να θέλω να σε γνωρίσω δεν είχε άμεση σχέση με την ψυχοθεραπεία. Είχα ακούσει ότι είχες γράψει μια διατριβή για τον D. H. Lawrence και το Σώμα. Εκείνη την εποχή διάβαζα όλα τα βιβλία του, και ένιωσα, Ω! Εδώ έχουμε μια αδελφή ψυχή. Δεν ξεκίνησες ως ψυχοθεραπευτής. Τι είναι αυτό που σε έφερε στην ψυχοθεραπεία, και πώς επηρέασε το υπόβαθρο σου τη δουλειά σου; Πόσο σημαντικό είναι για την ψυχοθεραπεία να έχει κάποιος ρίζες σε άλλα πεδία γνώσης;
Το 1950, επηρεάστηκα βαθιά από τον Άγγλο συγγραφέα D. H. Lawrence. Η άποψή του για τη ζωή, την αγάπη και τη σεξουαλικότητα ήταν με πολλούς τρόπους παρόμοια με τον Reich, τον οποίο ανακάλυψα το 1952. Το πρώτο μου βιβλίο, The Spiral Flame (Ritter Press, 1956), διερεύνησε αυτές τις διασυνδέσεις σε βάθος. Αποφάσισα όμως να μπω στην εκπαίδευση, όπου θα μπορούσα να επηρεάσω αυτό που ο Reich αποκαλούσε “Τα Παιδιά του Μέλλοντος”. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50 εκπαιδεύτηκα παράλληλα και στη φυτοθεραπεία. Για μένα, η ψυχοθεραπεία πρέπει να συνδεθεί με την αναμόρφωση, την κοινωνική ευαισθησία και τη σωματική γνώση βασισμένη στη νεύρο-επιστήμη. Επιπλέον, πρέπει να είναι ανοιχτή να εξερευνήσει τις διαπροσωπικές ρίζες της ανθρώπινης ύπαρξης.
Ποιοι θεωρείς ότι είναι οι μεγάλοι σου δάσκαλοι, οι άνθρωποι στους οποίους είσαι ευγνώμων, άνθρωποι από τους οποίους έμαθες πολλά;
Οι σημαντικότεροι που με επηρέασαν, μετά τον Reich, ήταν οι εξής:
- Ο Paul Ritter, με τον οποίο εκπαιδεύτηκα για πέντε χρόνια στην φυτοθεραπεία.
- Ο Ola Raknes, με τον οποίο έκανα επιπρόσθετες σπουδές στη φυτοθεραπεία.
- Ο Nic Waal, ένας Ραϊχικός γιατρός από τη Νορβηγία, ο οποίος μου έγραψε το 1952 προειδοποιώντας με για τη σημασία του να μην ωθούμε τους πελάτες στην κάθαρση στις περιπτώσεις όπου έδειχναν να έχουν αδύναμα όρια ή να είναι άτομα με οριακή προσωπικότητα.
- Ο Stanley Keleman, ο ιδρυτής της Διαμορφωτικής Ψυχολογίας στην Καλιφόρνια, ο οποίος ήταν στενός συνεργάτης μου και φίλος για εξήντα χρόνια.
- Ο Frank Lake, ο οποίος ανέπτυξε την κατανόηση των τάσεων πολικότητας στην ανάπτυξη του χαρακτήρα. Ήταν ο ιδρυτής της Κλινικής Θεολογίας, η οποία έδινε έμφαση στην αντιμετώπιση των προγεννητικών διαταραχών.
- Ο Bob Moore, Δανός δάσκαλος ψυχοσωματικών αρχών και ενεργειακών διαλογισμών.
Σε αυτό το μακρινό σου ταξίδι τι ήταν εύκολο και τι δύσκολο για σένα και τι αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για σένα;
Αυτό που βρήκα εύκολο ήταν το να δουλεύω με το σώμα και να μαθαίνω να διαβάζω τα σημάδια του σώματος. Δούλεψα με τον πρώτο μου πελάτη στο 1956 και τον βοήθησα να ξεπεράσει τις ψυχαναγκαστικές και άκαμπτες του τάσεις, και να μάθει να εμπιστεύεται τον εαυτό του αρκετά ώστε να φτιάξει την πρώτη του ασφαλή σχέση με μια γυναίκα.
Αυτό που βρήκα δύσκολο ήταν το να οργανώσω εκπαιδευτικά. Ταξίδευα πολύ, προσκεκλημένος σε πολλές χώρες, αλλά δεν ήμουν οργανωτικός.
Αυτό που ήταν πραγματικά πηγή έμπνευσης για μένα ήταν η σχέση μου με τη Silvia, η οποία ήταν και εξακολουθεί να είναι μια πολύ δημιουργική θεραπεύτρια και εκπαιδεύτρια, αλλά και εξαιρετικά οργανωτική. Αυτή δημιούργησε το Διεθνές Ινστιτούτο Βιοσύνθεσης (IIBS) στη Ζυρίχη το 1985, και από τότε συνδυάσαμε τις δεξιότητες μας.
Καθώς μεγαλώνω, αισθάνομαι μια εσωτερική ευθυγράμμιση η οποία εκφράζεται με μια εσωτερική βεβαιότητα, κάτι σαν να μου λέει μέσα μου: “Είχα δίκιο”. Το αισθάνεσαι κι εσύ αυτό;
Ναι, έχω αυτό το συναίσθημα που περιγράφεις όταν καταφέρνω να ξεπεράσω το άγχος, να χαλαρώνω και μαθαίνω να εμπιστεύομαι τα βαθύτερα μηνύματα από το σώμα μου και έρχομαι σε επαφή με τον βαθύτερο εαυτό μου και με τις καρδιές άλλων ανθρώπων. Στη Βιοσύνθεση, αυτό έχει σχέση με αυτό που ονομάζουμε Ουσία, ή αυτό που ο Donald Winnicott ονομάζει “Αληθινός Εαυτός”.
Λέμε ότι κάθε μέθοδος επηρεάζεται κατά κάποιο τρόπο από το δημιουργό της. Πώς πιστεύεις ότι ο άνθρωπος David Boadella φαίνεται μέσα από τη Βιοσύνθεση;
Νομίζω ότι μια βαθιά πτυχή της προσωπικότητάς μου είναι η κατανόηση των τριών ρευμάτων ζωής: Κεντράρισμα, Γείωση, και η Αντιμετώπιση. Το 1975, μου προσφέρθηκε ένα μασάζ διάρκειας μίας ώρας από τρία μέλη της ομάδας που είχα γνωρίσει κάποιο σαββατοκύριακο εργασίας στο Albany των ΗΠΑ. Ενάντια σε κάθε προσδοκία, αποδέχτηκα αυτή την προσφορά. Η συνεδρία ήταν η βαθύτερη που είχα βιώσει στη ζωή μου, και διήρκεσε τέσσερις ώρες αφού το μασάζ είχε τελειώσει.
Η συνεδρία έγινε από έναν άνδρα, τη σύζυγό του και την αδελφή του. Ο άνδρας είχε αδύναμα όρια, αλλά με βοήθησε να βρω τα δικά μου όρια και να γειωθώ περισσότερο. Η σύζυγός του είχε προβλήματα με την αναπνοή της, αλλά με βοήθησε να πάω βαθύτερα στο κέντρο μου και να εμπιστευτώ τους δικούς μου εσωτερικούς ρυθμούς. Η αδελφή του είχε δυσκολίες στο να κάνει οπτική επαφή, αλλά με βοήθησε να την αντιμετωπίσω, όπως και τους άλλους με βαθύτερα συναισθήματα.
Επιστρέφοντας στην Αγγλία, συνάντησα τον Stanley Keleman, ο οποίος μου είπε ότι αυτή η πεντάωρη συνεδρία ήταν σαν ένα βάπτισμα, μετά από βύθιση σε βαθιά νερά. Μέσα από αυτή την προσωπική συνάντηση, έμαθα να εμπιστεύομαι τον εαυτό μου και τους άλλους πολύ περισσότερο από πριν, και άρχισα να διδάσκω την αρχή των τριών ρευμάτων ζωής, η οποία είναι θεμελιώδης στην Βιοσύνθεση. Αυτό άνοιξε επίσης τον δρόμο προς την κατανόηση της εμβρυολογίας σε σχέση με τη ανάπτυξη του σώματος στο σύνολό του.
Ποιες κριτικές έχεις δεχτεί για τη Βιοσύνθεση, και ποιες από αυτές θεωρείς ότι ήταν βάσιμες; Ξέρω, για παράδειγμα, πώς έπρεπε να υποστηρίξεις τις έννοιες της ενέργειας και της πνευματικότητας στις σύγχρονες απόψεις της ψυχοθεραπείας, οι οποίες δυσκολεύονται με την επιστημονική πτυχή αυτών των εννοιών.
Έχουμε δεχτεί, συνολικά, πολύ λίγες κριτικές μέσα από από τον χώρο της Σωματικής Ψυχοθεραπείας. Αντίθετα, με έχουν προσκαλέσει να διδάξω σε πολλές άλλες προσεγγίσεις, οι οποίες ήταν ανοιχτές να μάθουν για την Βιοσύνθεση. Είχα πάντα καλές επαφές με τον Alexander Lowen και με την Gerda Boyesen.
Εξαίρεση αποτελεί μια πρόσφατη κριτική της διαπροσωπικής πτυχής κάθε θεραπείας, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μας, από τον θεραπευτή της Gestalt Peter Schulthess, και η οποία δημοσιεύτηκε σε ένα ελβετικό περιοδικό της ψυχοθεραπείας. Αυτό άνοιξε μια συζήτηση στο πλαίσιο της EAP, με πολλά άρθρα δημοσιευμένα σχετικά με τη σχέση μεταξύ ψυχοθεραπείας και πνευματικότητας, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μου απάντησης με το άρθρο “Τα όρια του διαπροσωπικού” (“Boundaries to the Transpersonal.”).
Επίσης, το προηγούμενο άρθρο μου, “Ουσία και Έδαφος” (“Essence and Ground”), δημοσιεύτηκε αρχικά από την EAP στο International Journal of Psychotherapy.
Έχουν γίνει μεγάλες αλλαγές στην σωματική ψυχοθεραπεία κατά τη διάρκεια της σύντομης ζωής της. Ποιες από αυτές θεωρείς ως τις ποιό ιδιαίτερες;
Η Σωματική ψυχοθεραπεία άρχισε να οργανώνει το πρώτο της συνέδριο το 1979 στο Νταβός της Ελβετίας. Εκλέχτηκα ως ο πρώτος πρόεδρος της EABP στο Seefeld της Αυστρίας το 1981. Δημιουργήσαμε το Διοικητικό Συμβούλιο και τις διάφορες υποεπιτροπές, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Οι μεγαλύτερες αλλαγές ήταν η έμφαση στη σημασία της έρευνας και η δημοσίευση μιας εκτεταμένης βιβλιογραφίας βιβλίων και άρθρων σχετικά με την σωματική ψυχοθεραπεία.
Πώς βλέπεις τη σύγχρονη τάση της υποστήριξης της δουλειάς μας με ευρήματα από τις νευροεπιστήμες;
Οι νευροεπιστήμες αποτελούν σημαντικό μέρος της ψυχοσωματικής, οπότε η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας του εγκεφάλου είναι μέρος της κατανόησης του σώματος. Ωστόσο, θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί να μην ταυτιστούμε με την αναγωγική υλιστική προσέγγιση, η οποία θεωρεί ότι ο εγκέφαλος δημιουργεί τον νου.
Πριν από πολλά χρόνια, έλαβα μια επιστολή από τον κβαντικό φυσικό David Bohm, ο οποίος μου έστειλε το βιβλίο του “Wholeness and the Implicate Order”. Ο Bohm τόνιζε τις αμοιβαίες επιρροές μεταξύ ύλης και νου, χωρίς να αναγάγει το ένα στο άλλο. Ονόμασε την αλληλεπίδρασή τους “Soma Significance”. Στη Βιοσύνθεση, μιλάμε για τη σωματική σημειολογία, τα νοήματα του σώματος. Ένα σημαντικό κεφάλαιο που έγραψα σχετικά με αυτό δημοσιεύτηκε στο Handbook of Body Psychotherapy (Marlock et al., 1985).
Νομίζω ότι η Βιοσύνθεση είναι ιδιαίτερα σημαντική σήμερα για τους νέους ανθρώπους, καθώς η κουλτούρα μας γίνεται όλο και λιγότερo ενσωματωμένη και η ανθρώπινη επαφή γίνεται όλο και περισσότερο εικονική. Εσύ τι πιστεύεις;
Οι νέοι άνθρωποι δεν είναι μόνο οι νεαροί ενήλικες, αλλά και τα παιδιά. Για σχεδόν τριάντα χρόνια της ζωής μου, δούλεψα με παιδιά παράλληλα με την δουλειά μου με ενήλικες. Η μια διαδικασία βοηθούσε την άλλη. Η δουλειά μου με τα δυσπροσάρμοστα παιδιά αποτέλεσε τη βάση για το μεταπτυχιακό μου στην εκπαίδευση (1960). Η δουλειά αυτή επηρεάστηκε βαθιά από τις θεραπευτικές μου γνώσεις. Ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε για μένα σε ένα εκπαιδευτικό περιοδικό όταν ήμουν διευθυντής σχολείου είχε τον τίτλο “Ο επικεφαλής με τα θεραπευτικά χέρια”. Η δουλειά με τα παιδιά βοήθησε επίσης σημαντικά την ψυχοθεραπευτική μου δουλειά με τους ενήλικες.
Και οι δύο προσεγγίσεις περιλάμβαναν την ενσωμάτωση και το άγγιγμα, τα οποία οι κλασικές θεραπείες αποφεύγουν. Στην εποχή του Κορονοϊου, η λεκτική επαφή με τους πελάτες, ή τα παιδιά των σχολείων, μπορεί να διατηρηθεί, αλλά το άγγιγμα απομακρύνεται.
Στη Βιοσύνθεση, η Silvia και εγώ αναπτύξαμε, σε ένα εργαστήριο στην Ελλάδα το 1984, την έννοια των τεσσάρων στοιχείων της αφής. Τα τέσσερα αυτά στοιχεία είναι το γήινο άγγιγμα που σχετίζεται με τα όρια, το άγγιγμα του νερού που σχετίζεται με τη ροή της κίνησης, το άγγιγμα του αέρα που σχετίζεται με τους εσωτερικούς ρυθμούς και την αναπνοή, και το άγγιγμα της φωτιάς που σχετίζεται με τη μετάδοση της ζεστασιάς μέσω των χεριών σε ενεργειακό πεδίο. Ταυτόχρονα, αναπτύξαμε σημαντικές αρχές σχετικά με την ηθική του αγγίγματος. Όλα αυτά είναι πολύ πιο δύσκολο να τα επικοινωνήσουμε μέσω της εικονικής επαφής.
Ποιο είναι το όραμα σου για το μέλλον της Βιοσύνθεσης; Πώς θα ήθελες να την δεις να εξελίσσεται;
Μια σημαντική αρχή στο πλαίσιο της Βιοσύνθεσης είναι η κατανόηση των επτά πεδίων ζωής της εμπειρίας. Αυτά συνδέονται στενά με τα επτά τμήματα του σώματος, όπως αναγνωρίστηκαν από τον Wilhelm Reich. Τα πεδία ζωής είναι μια κοινή βάση για όλες τις εκπαιδευτικές σχολές στη Βιοσύνθεση που έχουν αναπτυχθεί σε πολλές χώρες.
Η Silvia και εγώ δημιουργήσαμε την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη Βιοσύνθεση (European Association for Biosynthesis, EABS) το 1988, την Overseas Association για τη Βιοσύνθεση (OABS) το 1990, και τη Διεθνή Ένωση για τη Βιοσύνθεση (International Foundation for Biosynthesis, IFB) το 1991. Έκτοτε, πολλά διαφορετικά εθνικά και περιφερειακά ινστιτούτα έχουν αναπτυχθεί , με επικεφαλής δημιουργικούς εκπαιδευτές που προσκαλούν τους επικεφαλής από άλλες χώρες. Λίλη, είσαι και εσύ υπέροχο παράδειγμα αυτού που έχεις δημιουργήσει στην δική σου χώρα, την Ελλάδα, αλλά και στο να μοιράζεσαι τις εκπαιδευτικές σου δεξιότητες με πολλά Ινστιτούτα της Βιοσύνθεσης σε άλλες χώρες.
Ελπίζω πάρα πολύ ότι αυτή η αμοιβαία σύνδεση θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια. Σε αυτό συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό τα Ινστιτούτα της Βιοσύνθεσης, που οργανώνουν σε διάφορες χώρες διεθνείς συναντήσεις θεραπευτών, συνέδρια και διασκέψεις.
Θα ήθελες να προσθέσεις κάτι άλλο για το οποίο δεν σου έδωσα την ευκαιρία να μιλήσεις;
Θα ήθελα να τονίσω ότι στη Βιοσύνθεση υπάρχει μια βαθιά σύνδεση μεταξύ θεωρίας και πρακτικής. Αυτό σημαίνει ότι οι μαθητές μας, ή οι θεραπευόμενοι μας, είναι επίσης και δάσκαλοι μας, και ότι μαθαίνουμε νέες αρχές και μεθόδους στην αλληλεπίδραση μας με τη μοναδικότητα της ατομικής ανάπτυξης. Με αυτή την έννοια, ο θεραπευτής δεν θεραπεύει τον θεραπευόμενο, αλλά παρέχει ένα περιβάλλον φροντίδας μέσα στο οποίο ο θεραπευόμενος είναι σε θέση να αναπτύξει την προσωπική του θεραπεία.
Λίλη Αναγνωστοπούλου
Η Λίλη Αναγνωστοπούλου, PhD, είναι ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια. Είναι ιδρύτρια και διευθύντρια του Ελληνικού Κέντρου Βιοσύνθεσης, Διεθνής Ανώτερη Εκπαιδεύτρια στη Βιοσύνθεση και Πρόεδρος της EABS. Έχει πτυχίο ψυχολογίας από το Deree College, Ελλάδα, και διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, Σκωτία.
Έχει σπουδάσει Βιοσύνθεση με τους David και Silvia Boadella, Βιοενεργειακή με τον Alexander Lowen, ύπνωση με τον Ernest Rossi και τον Nachi Alon, Ομαδική Ανάλυση στο Ινστιτούτο Ομαδικής Ανάλυσης, Ελλάδα, Ανάλυση Ονείρων κατά Jung με την Winnifred Rushforth, Rogerian Counseling στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, και Οικογενειακά Συστήματα με τη Βάσω Βασιλείου.
Η Λίλη έχει εργαστεί για πολλά χρόνια ως ψυχοθεραπεύτρια σε ιδιωτικό γραφείο, ως σχολική ψυχολόγος και ως καθηγήτρια πανεπιστημίου. Επί του παρόντος, εργάζεται κυρίως ως διεθνής εκπαιδεύτρια της Βιοσύνθεσης και της αρέσουν οι μεγάλες ομαδικές εκδηλώσεις λόγω του ισχυρού θεραπευτικού πεδίου που δημιουργούν.
David Boadella
Dr David Boadella (1931), B.A., M.Ed., D.Sc.hon. Αναγνωρισμένος ψυχοθεραπευτής από την ελβετική κυβέρνηση, μέλος των ASP, UKCP και ECP. Σπούδασε εκπαιδευτική, ψυχολογία και φιλολογία. Εκπαιδεύτηκε στη χαρακτηροαναλυτική νευροφυτοθεραπεία. Ιδρυτής της Βιοσύνθεσης. Από το 1985 εκπαιδεύεται συστηματικά στο «Psychosomatic Centering» (Robert Moore, Denmark). Ασκεί την ψυχοθεραπεία για περισσότερα από 40 χρόνια. Δίνει διαλέξεις ανά τον κόσμο και έχει γράψει πολλά βιβλία και άρθρα. Το 1995 του απονεμήθηκε τιμητικό διδακτορικό από το «Open International University of Complementary Medicine» για τη συμβολή του στις κοινωνικές επιστήμες και την ανάπτυξη και προώθηση του «Energy & Character». Έχει εκδώσει βιβλία μεταξύ των οποίων τα «Befreite Lebensenergie/ Lifestreams» (Kösel / Routledge), «Wilhelm Reich: The evolution of his work» (Arkana).
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό INTERNATIONAL BODY PSYCHOTHERAPY JOURNAL, τεύχος Άνοιξη / Καλοκαίρι 2021
Μετάφραση κειμένου: Δέσποινα Γεωργίου
Επιμέλεια κειμένου: Δημήτρης Καλημέρης